In deze rubriek wordt elke maand kort en krachtig een bijzonder, apart of juist heel gewoon opgegraven voorwerp belicht. Deze maand betreft het een schotel.

Eén van de voorwerpen die uit de stortkoker van de keuken van Huis ter Kleef in de gracht belandde is een schotel van roodbakkend aardewerk met witte slibversiering. De binnenzijde van de schotel is rondom versierd met halve cirkels van witte kleipap, die naast elkaar zijn aangebracht en die elkaar soms snijden. Al met al een fraai versierde schotel, maar er zit veel meer achter dan je op het eerste gezicht zou zeggen.

Betekenis
Voor de middeleeuwer bestond er een verbinding tussen de waarneembare en niet-waarneembare werkelijkheid. Het onzichtbare of ongrijpbare probeerde men te beïnvloeden door middel van het zichtbare. Alles in de waarneembare wereld kreeg een symbolische betekenis. Dit gold ook voor gebruiksvoorwerpen en hun versiering. Men probeerde met de tekens in de vorm van versieringen op het gebruiksaardewerk leven en dood, geluk en ongeluk, goed en kwaad te beïnvloeden. Het gebruiksaardewerk is vooral versierd met volksreligieuze symbolen die vruchtbaarheid, herleving en afweer van het kwade moeten bewerkstelligen.

Vruchtbaarheid
Vaak komen op laatmiddeleeuws aardewerk halve cirkels voor. Dit zijn symbolen bedoeld om de vruchtbaarheid te bevorderen. De halve cirkels kunnen op verschillende manieren ten opzichte van elkaar geplaatst zijn, wat veel mogelijkheden geeft in versieringen. De symbolen stammen al uit de vroege Germaanse tijd en staan symbool voor hemel en aarde, zon en maan of het mannelijke en het vrouwelijke.

Herleving
Een ander mooi voorbeeld is een slibversiering op een graapje (soort kookpotje), dat is gevonden in de Damstraat. Hierop staan weer de bekende bogen, afgewisseld met drie stippen. De stippen zijn afgeleid van de driespruit. Dit is herlevingsteken om de oneindige voortgang van het leven te symboliseren. Hierbij diende de natuur als voorbeeld: het spruiten van takken. Op dit graapje zijn dus zowel vruchtbaarheid als herleving te ‘lezen’.

Kortom, de boogjes op de schotel van Huis ter Kleef -en de driespruit op het graapje uit de Damstraat- zijn meer dan alleen versiering.