Spinning Shards: Appliques op een steengoed kan

Met “Spinning Shards’ kijk je op een andere manier naar vondsten uit de Haarlemse bodem!

Deze steengoed kan komt uit het Rijnland (Keulen of Frechen) en is vervaardigd in de eerste helft van de zestiende eeuw. Steengoed wordt gemaakt van klei die geschikt is om op een hoge temperatuur (1200-1300 graden) te bakken. De scherf is daardoor niet meer poreus waardoor deze kannen heel geschikt zijn voor dranken zoals wijn en bier. De decoratie in reliëf maakt het ook aantrekkelijk om ze op tafel te zetten. De versieringen (appliques) worden in mallen gevormd en voor het bakken op de kan aangebracht. Voorbeelden van deze vormen werden gehaald uit modelboeken of prenten. Het bestrijken van de kan met een ijzerhoudende engobe zorgde voor een bruine kleur. De kleurloze glazuurlaag ontstond door het te bestrooien met zout.

De bolvormige kan heeft een band over de buik. De band is versierd met plantenranken met medaillons en bladmaskers. Boven en onder deze band zijn loodrecht acanthusbladeren en medaillons aangebracht. Met het aanbrengen van de appliques is iets merkwaardigs gebeurd. Op de ene helft van de kan zitten de medaillons en acanthusbladen recht boven elkaar, op de andere helft verspringen ze. De medaillons hebben allemaal een klassiek aandoend mannenhoofd en profil met gestileerd haar dat op een helm lijkt. Dit is een echt Renaissance motief.

De cilindervormige hals bevat een fries met schilden met het Amsterdamse stadswapen. Met het aanbrengen van stadswapens, zoals die van Amsterdam of Antwerpen, maakten de Rijnlandse pottenbakkers de kannen extra aantrekkelijk voor afzetgebieden die verder weg lagen, zoals de Nederlanden. De gunstige locatie bij de Rijn maakte het vervoer per schip erg gemakkelijk.

video: Esther van Enckevort