Van pionieren tussen ronkende graafmachines in de vroege jaren zeventig tot publieksparticipatie tijdens de Nationale Archeologiedagen. De leden van de Archeologische Werkgroep Haarlem en omstreken (AWH) doen alweer 50 jaar onderzoek naar het Haarlemse verleden en dragen de bevindingen met enthousiasme uit. Niet alleen door serieuze bijdragen aan archeologische rapporten, maar ook via rondleidingen, lezingen en mooie verhalen op social media.

Pionieren
Aan het einde van de jaren zestig stonden in de historische binnenstad van Haarlem, net als in andere steden, grote nieuwbouwplannen op stapel. Een groot deel van het bodemarchief dreigde daarbij ongezien verloren te gaan. In deze periode had Haarlem nog geen stadsarcheoloog om deze activiteiten te begeleiden. Zodoende werd al snel een beroep gedaan op de groep amateurarcheologen van de AWN die in het naburige Velsen actief was. De gestage toename van de archeologische werkzaamheden leidde tot de oprichting van een eigen lokale werkgroep. Op 27 juni 1970 was de Archeologische Werkgroep Haarlem (AWH) een feit. De AWH vormt samen met de werkgroepen Velsen en Beverwijk-Heemskerk de afdeling Kennemerland van de AWN.

Unieke opgravingen
Dankzij de inzet van de AWH is er op veel locaties in Haarlem en omgeving opgegraven. Zo is een middeleeuwse pottenbakkerij ontdekt onder C&A in de Anegang en werden er prehistorische akkers en vuurstenen werktuigen naast het NS-station Haarlem gevonden. Het onderzoek naar kasteel Huis ter Kleef in de Haarlemmer Kweektuin was een hoogtepunt. Daarnaast zijn ophogingslagen van de middeleeuwse stadsuitleg Bakenes onderzocht en werd er zelfs opgegraven in het Archeologisch Museum, dat in de zeventiende eeuw een Vleeshal was. Er zijn in Haarlem ruim 180 locaties door de AWH onderzocht, waardoor de kennis van het vroege Haarlem sterk kon worden uitgebreid. Vanaf 1983 werkt de AWH nauw samen met de beroepsarcheologen van de gemeente Haarlem.

Binnenwerk
De werkzaamheden van de AWH zijn tegenwoordig vooral gericht op het uitwerken van oude opgravingen. Onder auspiciën van de archeologen van Team Archeologie van de gemeente Haarlem wordt momenteel gewerkt aan het botmateriaal van kasteel Huis ter Kleef. Het botmateriaal wordt door de leden van de AWH gesorteerd, zodat de botspecialisten snel met het wetenschappelijk onderzoek aan de slag kunnen. Daarnaast worden bijdragen geschreven voor het rapport over kasteel Huis ter Kleef. Na 25 jaar uitwerken nadert dit project zijn einddoel: een wetenschappelijk rapport met een Deventersysteem-catalogus met meer dan 1000 (!) voorwerpen van keramiek en glas.

Veldwerk
Regelmatig wordt meegeholpen bij opgravingen van archeologische bedrijven, zoals BAAC, RAAP en ADC. De beroepsarcheologen zijn blij met de extra handen en de lokale kennis van de AWH-leden. Een recent project was het archeologisch onderzoek door archeologisch Bureau BAAC op het terrein van het Museum voor de Geest, gevestigd in het middeleeuwse Dolhuys. Door de leden van de AWH werd gegraven en geassisteerd bij het inmeten en tekenen van de sporen, waaronder muren, beerputten en skeletten van de bewoners. Een ander project waarbij de AWH assisteerde is het onderzoek van Gierstraat 35. Het behoud van het bouwvallige pand was niet mogelijk, maar dankzij de inspanningen van Team Archeologie kon het pand voorafgaand aan de sloop bouwhistorisch worden onderzocht. Na de sloop werd door ADC een onderzoek op het terrein uitgevoerd.

De AWH hielp zowel bij het veldwerk als het wassen van de vondsten uit de aangetroffen beerput. Ook werd door de AWH geassisteerd bij het puzzelen van de scherven uit de beerput van de Gierstraat. Dankzij het geduldig puzzelen konden vele voorwerpen worden gereconstrueerd en gedateerd. Het zeefresidu uit de beerput van de Gierstraat werd aansluitend uitgeplozen en leverde vele kleine voorwerpen op als kraaltjes, kledinghaakjes, scherfjes, pitjes, pijpensteeltjes en zelfs stukjes zeventiende-eeuws (wc-)papier! Over de vondsten en verhalen van deze opgraving werd door Team Archeologie in het Archeologisch Museum een leuke tentoonstelling gemaakt.

Publiek
In de afgelopen 50 jaar zijn veel open dagen, rondleidingen, lezingen en tentoonstellingen voor het publiek georganiseerd. De AWH neemt regelmatig deel aan de Open Monumentendag, Dag van de Architectuur en de Nationale Archeologiedagen. En in samenwerking met de dienst Natuur Milieu Educatie (NME) van de gemeente Haarlem wordt jaarlijks tijdens NLDoet de ruïne van het kasteel Huis ter Kleef in de Haarlemmer Kweektuin met hulp van het publiek van bramenstruiken en struikgewas ontdaan. Hierdoor is de ruïne weer zichtbaar en beleefbaar voor het publiek.

Bouwhistorie
Een nieuwe loot aan de stam is de in 2018 opgerichte Werkgroep Bouwhistorie Haarlem van de AWH. Deze werkgroep richt zich -samen met de bouwhistoricus van gemeente Haarlem- op het in kaart brengen van de bouwhistorie van Haarlemse panden. Het bouwhistorisch onderzoek van de werkgroep staat nog in de kinderschoenen. Er zijn inmiddels enkele projecten uitgevoerd, waaronder het documenteren van kelders onder woonhuizen. Daarnaast is onderzoek gestart naar de bouwsporen van het oude Karmelietenklooster. De werkzaamheden bestaan uit archiefonderzoek en uit het documenteren van de kelders onder een heel bouwblok.

Communicatie
Zelf bezig zijn met archeologie en bouwhistorie is fantastisch, maar het delen van ontdekkingen met het publiek is nog veel leuker. Zo plaatsen we regelmatig berichten op onze website “archeologischewerkgroephaarlem.nl”. Hierin wordt onder andere ook de Vondst van de Maand besproken. Via onze Facebook-pagina ‘Archeologische Werkgroep Haarlem’ worden wekelijks berichten met foto’s van werkzaamheden geplaatst en vondsten besproken. Veel belangstellenden volgen ons en blijven zo op de hoogte van alle vondsten en verhalen. Dit is erg dankbaar om te doen. Kortom, op naar de volgende 50 jaar!

50 jaar AWH in 50 foto’s: