In deze rubriek wordt elke maand kort en krachtig een bijzonder, apart of juist heel gewoon opgegraven voorwerp belicht. Deze maand betreft het een Duitse helm uit de tweede wereldoorlog.

In augustus 1994 verwoestte een grote brand het leegstaande voormalige Marine Hospitaal in Overveen. De restanten van het pand zijn nadien afgebroken om plaats te maken voor woningen en een parkeergarage van Résidence Vijverpark. De graafwerkzaamheden zijn door lokale deskundige Theo Nieuwenhuizen begeleid. Tijdens de werkzaamheden konden diverse funderingen van gebouwen van de blekerij Vreugdenberg (17e eeuw tot 1900) worden gedocumenteerd. Ook werd een waterput van Huize Duinrust gevonden, een rusthuis uit 1908 voor welgestelde ouden van dagen. Een van de markante vondsten betreft een Duitse helm uit de tweede wereldoorlog.

Kriegsmarine
Gedurende de bezettingsperiode was een onderdeel van de Kriegsmarine, de Duitse zeemacht, in Huize Duinrust gevestigd. Direct na de capitulatie nam de Binnenlandse Strijdkrachten Duinrust over en werd het een noodgevangenis waar tijdelijk gearresteerde NSB-ers in bewaring werden gesteld. De naam veranderde in Bewakingskamp Duinrust. In 1948 kreeg Duinrust ten slotte de functie van Marine Hospitaal.

Helm
De helm van Duinrust is Duits en van het model M40. Het is echter niet helemaal in zandkleur geschilderd, maar is gecamoufleerd waarschijnlijk met een combinatie van zandgeel, groen en roodbruin. Naarmate de oorlog vorderde kwamen gecamoufleerde helmen vaker voor. is gecamoufleerd zijn door diverse legeronderdelen gedragen, waaronder de Waffen SS, Heer, Luftwaffe en de Kriegsmarine. De laatste met name bij de Kustartillerie.

Stempel
Van de helm is zowel de stalen schaal met verfresten als het binnenwerk van leer bewaard gebleven. Het stempel in het binnenwerk is van de maker van het leer, en hoeft niet de maker van de stalen helm als geheel te zijn. Hier staat in het randschrift de naam van de maker, die blijkbaar in BRAUNSCHWEIG gevestigd was. De naams- en plaatsaanduiding geven aan dat de helm in ieder geval van voor 1942 dateert. Hierna werden namelijk alle verwijzingen naar fabrieken en plaatsen vervangen door een zogenaamd Reichsbetriebnummer. De cijfers in het midden van het stempel geven de maat van het binnenwerk en de hoofdmaat aan. Het binnenwerk (M31) was via een aluminium of zinken strip en drie splitpennen aan de stalen helm bevestigd. Aan die strip in ringvorm zaten ook de ogen waarmee de kinriem bevestigd was.

Tekst
Op de helm zijn naast restanten camouflageverf ook letters zichtbaar. De tekst op de voorzijde van de helm is echter niet organiek. Vermoedelijk is de tekst na de bevrijding op de helm geschilderd, bijvoorbeeld als aanduiding van een souvenir of tweede gebruik. Duitse helmen uit de periode 1940-1945 hebben hooguit een of twee transferplaatjes op de zijkant onder het ventilatie gat. Naarmate de oorlog vorderde werden die plaatjes steeds minder gebruikt. De enige uitzondering zijn helmen van hospitaalsoldaten (Sanitäter) waar een of meer rode kruizen in wit vlak op geschilderd zijn. Wat er precies op deze helm staat is niet goed lezen, maar het lijkt alsof er BRANDWEER staat.

Met dank aan:

• Arjen Bosman, expert op het gebied van 20e-eeuws krijgshistorisch erfgoed van Military Legacy 
• Stichting Oorlogshistorie Bloemendaal 
• Noord-Hollands Archief:

Huize Duinrust, St. Lambertus Stichting 9379 [Anoniem], Noord-Hollands Archief / [collectie Braakman], [NL-HlmNHA_55017575]

De laatste afbeelding is een voorbeeld van een gecamoufleerde helm.