In deze rubriek wordt elke maand kort en krachtig een bijzonder, apart of juist heel gewoon opgegraven voorwerp belicht. Deze maand betreft het een middeleeuws glaasje.
Op de plek van het oude parkeerterreintje aan de Damstraat is in 2002 een zeer bijzondere vondst gedaan. Waar nu het Frans Halshotel staat is een beerput met veel afval uit de middeleeuwen aangetroffen. Behalve gewone gebruiksvoorwerpen als kookpotten en drinkkannen werden acht kleine drinkbekertjes van glas aangetroffen. De voorwerpen uit de beerput zijn allemaal uit de periode 1375-1425. De glazen bekertjes zijn niet alleen bijzonder vanwege het feit dat ze keurig ineen gestapeld zijn gevonden. Het is ook de grootste en oudste glasvondst van dergelijke glaasjes in Haarlem. Uniek!
Zeldzaam
De glaasjes zijn niet helemaal gaaf, maar na het nodige puzzelwerk konden er vijf glaasjes van transparant/kleurloos glas en drie glaasjes van donkergroen glas worden geteld. Enkele glaasjes zijn inmiddels gerestaureerd en aangevuld met een kunststof profiel. Zo wordt de vorm goed duidelijk. Glaswerk uit de middeleeuwen wordt maar zelden aangetroffen in Haarlem, vooral als het gaat om kleurloos glas.
Bobbeltjespatroon
De bekertjes van ontkleurd glas zijn in een mal met reliëf geblazen, waardoor het bobbeltjespatroon van de mal werd overgebracht op het bekertje. Dit reliëf is uitgevoerd in een zogenaamd honingraatmotief. Elke ‘cel’ is nagenoeg zeshoekig van vorm. Ze zijn vertikaal in de mal aangebracht, tot een paar centimeter onder de liprand. De bodem is opgestoken nadat het glaasje uit de mal is genomen. De hoogte van het afgebeelde bekertje is circa zes cm.
Herkomst
Vergelijkbare bekertjes zijn in diverse landen aangetroffen. Waar deze bekertjes werden vervaardigd is nog onzeker. Een mogelijke aanwijzing kan het gebied Cadix in het zuiden van Frankrijk, waar ook veel van deze kleurloze bekertjes zijn gevonden. De bekertjes van groen glas worden later besproken.
Huis ter Kleef
Saillant detail is tijdens het onderzoek van de glasvondsten van de Damstraat ook de glasvondsten van de opgraving Huis ter Kleef werden uitgelegd. Uit de inhoud van latrinekoker AK van het kasteel Huis ter Kleef zijn ook enkele fragmenten van een ontkleurd bekerglaasje afkomstig! Deze fragmenten zijn van een vergelijkbaar model als de bekertjes uit de Damstraat.
Tentoonstelling
Wie de glaasjes in het echt wil zien moet zeker het Archeologisch Museum Haarlem bezoeken. In het Archeologisch Museum Haarlem is momenteel de tentoonstelling ‘Handel en wandel in de Damstraat. 600 jaar bedrijvigheid tussen Spaarne en Markt’ te zien. De tentoonstelling is een mooi tweeluik, want naast bodemvondsten worden ook historische gegevens van panden, bedrijven en bewoners parallel door de Historische Vereniging Haerlem in de Hoofdwacht getoond.
Archeologisch Museum Haarlem
muisstil in de werkruimte van de AWH. Onder toeziend ook van ‘tekendocent’ André Numan zwoegden de leden op hun tekeningen van diverse potten en pannen. Gedurende enkele lessen leerden zowel nieuwe als oudere leden zo de kneepjes van het vak. En dat viel niet mee! Naast de uitleg en begeleiding was het vooral veel oefenen geblazen. Met veel geduld – en af en toe wat gezucht en gezweet- werden de voorwerpen eerst nauwkeurig opgemeten en daarna op ruitjespapier één op één getekend. Na afloop kon men de potten en pannen wel dromen!
wassen, puzzelen en lijmen worden deze voorwerpen getekend en gefotografeerd. De tekeningen worden gebruikt bij de publicaties en catalogi. Alleen een aantal foto’s is helaas niet genoeg, want collega-archeologen willen graag een zo nauwkeurig mogelijk beeld van alle details en doorsnedes om hun eigen vondsten goed te kunnen vergelijken. Kortom, dankbaar (teken)werk!
Archeologische Werkgroep Haarlem 