Tagarchief: fles

Biertje?

Posted on by

In de rubriek ‘Vondst van de maand’ wordt kort en krachtig een bijzonder, apart of juist heel gewoon opgegraven voorwerp belicht. Deze maand betreft het een bierflesje.

De bierfles kort na de ontdekking. foto: vinder van de bierfles

Een tijdje geleden werd door een particulier in het Spaarne een bierfles gevonden met het opschrift: Zuid Holl: Bierbrouwerij H.B.M.V.  Korte Spaarne 23 Haarlem. De vinder informeerde vervolgens of er meer over deze brouwerij bekend is.    

Goeie vraag, een dergelijke bierfles hadden we nog niet eerder gezien. Maar na wat onderzoek bleek dat op het Korte Spaarne 23 een hoofdagentschap heeft gezeten van de Zuidhollandsche Bierbrouwerij, hoofdagent was: M. Doodeheefver. De Initialen H.B.M.V. staan voor Haarlemsche Bierhandelaren- en Mineraalwaterfabrikanten Vereeniging.

Noordhollandsarchief – foto: J. Fielmich 1974

Op bovenstaand foto uit 1974 zien we de twee fraaie panden Korte Spaarne 23 en 25, in het pand links zat, blijkens het reclamebord, het agentschap. Leuk detail is dat in beide panden tijdens de zeventiende eeuw hier bierbrouwerij ‘De Olifant’ was gevestigd. Een bekende eigenaar rond 1546 was Willem Ruichaver, die naast brouwer ook raadslid en rentmeester generaal van Kennemerland was. Tot 1688 hoorden beide panden bij elkaar. Daarna kregen de panden allebei ene andere functie. Dit betekende het einde van de brouwerij. Begin twintigste eeuw vestigde zich in het linker pand het agentschap van M. Doodeheefver.  Dit duurde tot circa 1950. De exacte einddatum kon helaas niet worden achterhaald.

Kranteviewer Noord-Hollandsarchief 1 september 1907

De gebroken prins

Posted on by

In deze rubriek wordt elke maand kort en krachtig een bijzonder, apart of juist heel gewoon opgegraven voorwerp belicht. Deze maand betreft het een fles met een bijzonder glaszegel.

In de achtertuin van Lange Lakenstraat 33 te Haarlem is door de leden van de AWH in1983-lange-lakenstraat-33-001-bbb 1983 een beerput opgegraven. Uit deze beerput zijn diverse voorwerpen afkomstig, waaronder keramiek in de vorm van keukengerei, schoteltjes en theekommetjes, speelgoed en glaswerk. Een van de glasvondsten is een fraaie fles met een glaszegel. Op het zegel is een paard met ruiter en de tekst: ‘DER PRINS 1696’ afgebeeld.

Johan Willem Friso
Dit soort flessen met glaszegel wordt wel meer aangetroffen, zo is er onder andere een vergelijkbaar zegel bekend uit Heemskerk. Vaak wordt gedacht dat het zegel stadhouder Willem III moet voorstellen, die in 1702 overleed. Het zegel betreft echter Johan Willem Friso (1687- 1711) die na het overlijden van zijn vader Hendrik Casimir II van Nassau- Dietsz in 1696 ‘de jonge prins’ werd genoemd. Na de dood van stadhouder Willem III (1702) erfde Johan namelijk de titel ‘Prins van buij001nede02ill06Oranje’. Lang heeft hij er niet van genoten. In 1711 sloeg hij tijdens het oversteken van het Hollandsch Diep bij de Moerdijk overboord en verdronk samen met zijn kamerheer. Hoewel Johan Willem Friso slechts twee kinderen had, stammen alle regerende vorsten in Europa van hem af door de succesvolle huwelijkspolitiek van zijn nazaten.

Glaszegels
Flessen met zegels komen voornamelijk voor tussen 1650 en 1800. Soms worden de zegels gebruikt als eigendomsmerk of als ijkmaat, maar het glaszegel op de fles van de Lange Lakenstraat had een andere functie. Het was meer een soort herinnering aan een belangrijk persoon, namelijk de Prins van Oranje, Johan Willem Friso.

Productie1983-lange-lakenstraat-33-001-b
De fles met glaszegel is in Holstein (toen Denemarken, nu Duitsland) voor de Nederlandse markt gemaakt. Gezien het grote formaat gaat het om een voorraadfles. De fles werd eerst geblazen, waarna het zegel werd aangebracht. Het zegel werd gemaakt door een stempel in een dot hete nog zachte glasmassa te drukken, die op de hals van de fles werd aangebracht. Het jaartal 1696 op het glaszegel van de fles geeft goede houvast voor de datering, maar alleen een jaartal is niet heilig. Er wordt ook goed gekeken naar de datering van de andere vondsten, want een stempel voor een glaszegel kon lang meegaan. De fles met glaszegel van de Lange Lakenstraat was geen eeuwig leven beschoren. Ergens tussen 1700 en 1750 is de fles gebroken en met gezegelde prins en al in de beerput beland.