Tagarchief: tentoonstelling

Handwerk!

Posted on by

In deze rubriek wordt elke maand kort en krachtig een bijzonder, apart of juist heel gewoon opgegraven voorwerp belicht. Deze maand betreft het een plavuis met een handafdruk.

Momenteel is in het Archeologisch Museum Haarlem de fraaie tentoonstelling Schat in de stad te zien over de opgraving van het pand Grote Markt 16, het huidige smalle entreegebouw van de Verweyhal. De opgraving is begin jaren negentig door eden van de Archeologische Werkgroep Haarlem uitgevoerd. In de tentoonstelling wordt aan de hand van de vele vondsten het verhaal van de bewoners en gebruikers van Grote Markt 16 verteld. De locatie is al sinds de middeleeuwen bewoond. Uit een van de oudste beerputten is namelijk een gave middeleeuwse kookpot, een zogenaamde grape aangetroffen. Uit latere perioden zijn ook opmerkelijke vondsten gedaan, zoals een uitgebreid servies met kopjes en pijpenkoppen uit de tijd dat het pand als koffiehuis werd gebruikt. Uit deze periode stamt ook de bijzondere vondst van enkele sieraden in een van de beerputten.

Bouwmateriaal
Naast alle in het oog springende vondsten zijn er ook diverse voorwerpen opgegraven die een stuk minder spectaculair ogen, zoals bouwmateriaal in de vorm van bakstenen en plavuizen. Tijdens de uitwerking van de vele vondsten werd tussen al het bouwmateriaal een bijzondere vondst gedaan. Op twee plavuizen werd namelijk aan de achterzijde een handafdruk in tinglazuur aangetroffen. Op deze manier komt het verleden in ene wel heel dichtbij!

Handafdruk
De handafdruk aan de achterzijde van de plavuisjes geeft ons een inkijkje in het productieproces van dergelijke plavuizen. De plavuizen werden, nadat ze waren gebakken, voorzien van een laagje witte tinglazuur, het zogenaamde kwaarten. Dit glazuur was vrij kostbaar, vandaar dat de plavuizen alleen aan de zichtzijde van een laag witte tinglazuur werden voorzien. De plavuis werd in één hand schuin gehouden waardoor het overtollige glazuur er vanaf kon druipen en kon worden opgevangen. Dit moet ook zo met de plavuizen van de Grote Markt 16 zijn gebeurd. De maker had echter vuile handen gekregen en heeft hierdoor zijn eigen handafdruk achtergelaten. Ook aan de zijkant van een van de plavuizen zijn nog vingerafdrukken zichtbaar. Deze plavuisjes zijn omstreeks 1400 – 1450 te dateren.

Tentoonstelling
Wie de plavuizen en de vele andere spannende vondsten van de opgraving Grote Markt 16 wil zien, moet zeker even een bezoekje aan het Archeologisch Museum Haarlem brengen. Ideaal voor de kerstvakantie!

Laatste ronde Damstraat!

Posted on by

Wie de tentoonstelling ‘Handel en Wandel in de Damstraat: 600 jaar bedrijvigheid tussDSC04971en Spaarne en Markt’ nog wil zien moet snel zijn. De tentoonstelling is nog maar een kleine week te bekijken. Op 14 september valt het doek. Kortom, rep je komende dagen naar het Archeologisch Museum aan de Grote Markt, daal af en bekijk een van de meest spectaculaire opgravingen van de afgelopen decennia.

De tentoonstelling vertelt het verhaal over het ontstaan van de Damstraat in de 13e-eeuw en het gebruik van dit ‘zelfgemaakte’ stukje Haarlem in de zes eeuwen erna. Opgravingsvondsten, kaarten, foto’s, en historische objecten illustreren deze geschiedenis.

In vroeger tijden was het Spaarne veel breder dan nu. Het water kwam bijna tot aan wat nu het Klokhuisplein is. In de buitenbochten slijpt de rivier zijn loop steeds verder uit. Reden genoeg voor de jonge stad Haarlem, om een van die buitenbochten, dichtbij de markt en de Bavokerk, aan te plempen.

De eerste aanplemping moet al rond 1250 zijn geweest, de tweede vond plaats rond 1300. POSTER_handel en wandel_webDoor deze aanplempingen ontstond de Damstraat, die bij het Spaarne uitliep op het Slepershoofd. Daar stond al sinds de 14e eeuw een houten kraan, die de lading uit de aangemeerde boten op de kade hees. De Damstraat verbindt het Slepershoofd met de markt. Daar was ook een korenbeurs gevestigd.

In de Damstraat vond vanaf haar ontstaan in de middeleeuwen handel en nijverheid plaats. Aan de zuidzijde woonden ambachtslieden zoals bakkers, huikmakers, kraanwerkers en slepers. Aan de noordzijde verrezen grotere en fraaie gebouwen zoals het Fundatiehuis en het Waaggebouw en er waren verschillende herbergen. De huidige Waag is een laat 16e eeuws gebouw, waar tot 1915 goederen werden gewogen.

De tentoonstelling is samengesteld in samenwerking met de Archeologische Werkgroep Haarlem.

Oeroude glaasjes

Posted on by

In deze rubriek wordt elke maand kort en krachtig een bijzonder, apart of juist heel gewoon opgegraven voorwerp belicht. Deze maand betreft het een middeleeuws glaasje.

Op de plek van het oude parkeerterreintje aan de Damstraat is in 2002 een zeer bijzondere vondst gedaan. Waar nu het Frans Halshotel staat is een beerput met veel afval uit de middeleeuwen aangetroffen. Behalve gewone gebruiksvoorwerpen als kookpotten en drinkkannen werden acht kleine drinkbekertjes van glas aangetroffen. De voorwerpen uit de beerput zijn allemaal uit de periode 1375-1425. De glazen bekertjes zijn niet alleen bijzonder vanwege het feit dat ze keurig ineen gestapeld zijn gevonden. Het is ook de grootste en oudste glasvondst van dergelijke glaasjes in Haarlem. Uniek!

0.02DAM.BP1.030Zeldzaam
De glaasjes zijn niet helemaal gaaf, maar na het nodige puzzelwerk konden er vijf glaasjes van transparant/kleurloos glas en drie glaasjes van donkergroen glas worden geteld. Enkele glaasjes zijn inmiddels gerestaureerd en aangevuld met een kunststof profiel. Zo wordt de vorm goed duidelijk. Glaswerk uit de middeleeuwen wordt maar zelden aangetroffen in Haarlem, vooral als het gaat om kleurloos glas.

Bobbeltjespatroon
De bekertjes van ontkleurd glas zijn in een mal met reliëf geblazen, waardoor het bobbeltjespatroon van de mal werd overgebracht op het bekertje. Dit  reliëf is uitgevoerd in een zogenaamd honingraatmotief. Elke ‘cel’ is nagenoeg zeshoekig van vorm. Ze zijn vertikaal in de mal aangebracht, tot een paar centimeter onder de liprand. De bodem is opgestoken nadat het glaasje uit de mal is genomen.  De hoogte van het afgebeelde bekertje is circa zes cm.

Herkomst
Vergelijkbare bekertjes zijn in diverse landen aangetroffen. Waar deze bekertjes werden vervaardigd is nog onzeker. Een mogelijke aanwijzing kan het  gebied Cadix in het zuiden van Frankrijk, waar ook veel van deze kleurloze bekertjes zijn gevonden.  De bekertjes van groen glas worden later besproken.

Huis ter Kleef
Saillant detail is tijdens het onderzoek  van de glasvondsten van de Damstraat ook de glasvondsten van de opgraving Huis ter Kleef  werden uitgelegd.  Uit de inhoud van latrinekoker AK van het kasteel Huis ter Kleef zijn ook enkele fragmenten van een ontkleurd bekerglaasje afkomstig!  Deze fragmenten zijn van een vergelijkbaar model als de bekertjes uit de Damstraat.

Tentoonstelling
Wie de glaasjes in het echt wil zien moet zeker het Archeologisch Museum Haarlem bezoeken. In het Archeologisch Museum Haarlem is momenteel de tentoonstelling ‘Handel en wandel in de Damstraat. 600 jaar bedrijvigheid tussen Spaarne en Markt’ te zien. De tentoonstelling is een mooi tweeluik, want naast bodemvondsten worden ook historische gegevens van panden, bedrijven en bewoners parallel door de Historische Vereniging Haerlem in de Hoofdwacht getoond.

Archeologisch Museum Haarlem