2017: een jaar vol Haarlemse archeologie!

De eerste excursie voor 2018 staat in de steigers en er wordt al volop gepland voor komende graafwerkzaamheden. Daarnaast gaan we natuurlijk enthousiast voort met het puzzelen en onderzoeken van de vele scherven uit de gracht van kasteel Huis ter Kleef etc. Maar graag kijken we nog even achterom, want 2017 weer een topjaar voor de Haarlemse archeologie!

Scherven en gruis
Op de woensdagavonden werd met veel geduld gepuzzeld aan de vele duizenden scherven uit de westgracht van het kasteel Huis ter Kleef. Uit de scherven herrees vooral keukengerei in de vorm van kookpotten, vetvangers en koekenpannen. De vele voorwerpen werden aansluitend gefotografeerd en getekend. Daarnaast werd -samen met vrijwilligers van het Archeologisch Museum Haarlem- op woensdagochtend trouw het gruis uit de gracht van het kasteel uitgezocht, waarbij naast schubben, botjes en pitten ook nestels, pleisterwerk, knoopjes en zelfs een stukje textiel werden gevonden.

Boren
Samen met gemeentelijk archeoloog Sem is de ondergrond van het kasteel Huis ter Kleef door middel van grondboringen uitgebreid in kaart gebracht. Naast delen van de grachten die om de verdwenen voorhof hebben gelegen, werd ook een akkerlaag uit de prehistorie gevonden. Daarnaast kon de omvang van de kasteelgracht worden vastgesteld.

Meegraven
Na de ontdekking van de stadsmuur aan de Kinderhuisvest is de bijbehorende stadsgracht door een archeologisch bureau onderzocht. Diverse AWH-leden hebben daarbij enthousiast kunnen meehelpen. In de vulling van de stadsgracht zijn veel scherven keramiek uit de zeventiende eeuw opgegraven. Daarnaast hebben enkele leden meegeholpen bij het onderzoek van archeologisch bureau RAAP in de Waalse kerk in Haarlem. In het zand onder de vloer vond een van de AWH-leden met de metaaldetector maar liefst 45 munten. Deze munten dateren van circa 1520 tot eind negentiende eeuw. Tot slot werd AWH-lid en lokale deskundige Theo een archeologische begeleiding uit op de locatie Vijverpark in Overveen. Op dit terrein was in de twintigste eeuw het Marine hospitaal gevestigd en van de 17e eeuw tot 1900 stond hier blekerij Vreugdenberg.

Opgraving Haarlemse Beek
Tijdens de Nationale Archeologiedagen werd onder grote belangstelling van het publiek en de media de Haarlemse beek achter het Haarlemse stadhuis opgegraven. Onder leiding van het team van Bureau Archeologie Haarlem hebben de AWH-leden enthousiast geholpen om de overkluizing van de Haarlemse Beek bloot te leggen. Daarnaast werd de onderste trede van de Vredestempel weer in het zicht gebracht.

Lezingen en rondleidingen
Naast de archeologische werkzaamheden worden de ontdekkingen ook graag gedeeld met het publiek. Zo werden er tijdens de Haarlemse Dag van de Architectuur en de Open Monumentendag diverse rondleidingen in de Haarlemmer Kweektuin gehouden, waarbij de verdwenen grachten, de voorhof en het kasteel werden toegelicht. Voor de leden van de Historische Vereniging Haerlem werd samen met gemeentelijk archeoloog Sem een lezing in de Haarlemmer Kweektuin gegeven, waarbij de opgravingen uit begin jaren negentig en het booronderzoek van 2017 en de bouwhistorie van de Kaatsbaan werden belicht. Tijdens het Rondje Bakenes werden in de Bakenesserkerk diverse speedlezingen over de AWN-opgraving Krom 29-39 gehouden, waarbij het publiek in een kwartier werd bijgepraat over middeleeuwse ophogingslagen, beerputten uit voorbije eeuwen en tal van leuke vondsten.

Communicatie
Via de AWH-website zijn regelmatig nieuwtjes, activiteiten en vondsten van de maand (10 stuks) met het publiek gedeeld. Nieuw dit jaar was een eigen AWH Facebook-pagina. In totaal zijn er 105 (!) berichten in een jaar tijd geplaatst. De berichten worden zeer goed bezocht.

Excursies
In het kader van de eigen kennisontwikkeling reisden de AWH-leden ook een paar keer terug in de tijd. Zo werden de ruïne van Slot Teylingen in Sassenheim en het Huis van Hilde in Castricum bezocht. In Haarlem werd tot slot deelgenomen aan de Pottenbakkers-rondleiding van het Gilde, waarbij diverse locaties werden bezocht waar Haarlemse pottenbakkers hadden gewoond en gewerkt.

Kortom, 2017 was een schitterende jaar vol archeologie! Dank aan het team van Bureau Archeologie Haarlem en de vrijwilligers van het Archeologisch Museum Haarlem voor de fijne samenwerking. We maken van 2018 samen weer zo’n mooi jaar voor de Haarlemse archeologie!

 

Archeo-lezingen tijdens Rondje Bakenes

De Archeologische Werkgroep Haarlem doet met Bureau Archeologie Haarlem op zondag 2 april a.s. enthousiast mee aan ‘Rondje Bakenes’.

’t Krom
Van 13.00 tot 17.00 worden in de Bakenesserkerk korte lezingen gehouden over de opgraving aan ’t Krom 29-39. Altijd al benieuwd hoe oud Bakenes nu echt is en wat er allemaal is gevonden in oude ophogingslagen en beerputten? Kom dan zondag zeker even langs. We vertellen het je graag!

Nalezen
Tijdens ‘Rondje Bakenes’ is ook het boek ‘Haarlems Bodemonderzoek 39′ verkrijgbaar, waarin de opgraving aan ’t Krom en de vele vondsten uitgebreid worden beschreven. Een must have voor elke liefhebber van de Bakenes!

Het adres van de Bakenesserkerk is Vrouwestraat 12 in Haarlem. Toegang is gratis!

 

 

Op stap in Haarlem!

In deze rubriek wordt elke maand kort en krachtig een bijzonder, apart of juist heel gewoon opgegraven voorwerp belicht. Deze maand betreft het een kinderschoen.

0-88krm-0022bIn 1988 is door de Archeologische Werkgroep Haarlem onderzoek verricht in de Bakenesserbuurt te Haarlem. Ter hoogte van ‘t Krom 29-39 kon op de locatie van enkele gesloopte panden een opgraving worden uitgevoerd. Op het terrein zijn diverse ophogingslagen uit de middeleeuwen aangetroffen. De ophogingslagen illustreren de expansie van de middeleeuwse stad Haarlem op het grondgebied Bakenes.

Stadsafval
0-88krm-0031De ophogingslagen ter hoogte van ‘t Krom 29-39 bestaan uit diverse pakketten stadsafval en mest, met daarin de nodige voorwerpen van keramiek en metaal. Door de zuurstofarme omstandigheden in de ophogingspakketten zijn ook vergankelijke materialen als leer, textiel, been en hout goed bewaard. Aan de hand van het vondstmateriaal worden deze ophogingslagen in de periode circa 1350-1375 gedateerd, met een accent op 1350-1360. Dit levert niet alleen een goede datering voor de aanleg van dit gedeelte van de middeleeuwse stadsuitleg in de Bakenesserbuurt, maar verschaft ook een gedetailleerd inzicht in de samenstelling van het afval van de middeleeuwse Haarlemmer in de oude stad.

0-88krm-groep1Schoenen
Dankzij de gunstige conserveringsomstandigheden in de ophogingslagen zijn er veel voorwerpen van leer overgeleverd. De meeste voorwerpen zijn schoenen. Vanwege het grote aantal aangetroffen schoenen en de goed gedateerde ophogingslagen, vormen de schoenen een interessante informatiebron. Zo geeft de variatie aan welke modellen in deze periode naast elkaar voorkwamen en zegt de verhouding tussen het aantal modellen iets over de gangbaarheid. In totaal zijn er 53 schoenen aangetroffen. Van 36 schoenen kon het model worden bepaald. Allen dateren uit de tijd van de ophogingsactiviteiten, namelijk 1350-1375.

0-88krm-0022aKinderschoen
Het meest voorkomende model is een halfhoge tot hoge schoen, die met staartknopen op de wreef wordt gesloten. Deze schoen heeft geen ‘lastige’ veters om te strikken. Door de leren veters -staarten- met knoop en al door het knoopsgat te trekken, zat de schoen snel en eenvoudig dicht. Vergelijkbaar met het gemak van onze klittenbandsluiting. 0-88krm-0022eDit type schoen wordt vanwege de eenvoudige sluiting als kinderschoen geïnterpreteerd. Ook de kleine maten van de aangetroffen schoenen zijn veelzeggend. Deze lopen uiteen van maat 18 tot en met maat 31. Er is slechts een enkele schoen in maat 40 aangetroffen. De levensduur van schoenen was beperkt. Door het gebruik sleet de leren zool snel, waarna de schoen soms nog werd hersteld, maar vaak gewoon werd afgedankt. Zo is de versleten kinderschoen als afval weggegooid en uiteindelijk met veel ander stadsafval als vulling in de ophogingslagen van ’t Krom beland. Had de jeugdig drager ooit kunnen vermoeden dat honderden jaren later zijn of haar schoen door archeologen zou worden opgegraven en gekoesterd?0-88krm-0022d